Słowo „wędzidełko” zostało już odmienione przez wszystkie przypadki – dziś pisze się i mówi bardzo dużo o wędzidełkach, szczególnie zaś o wędzidełku języka. I może właśnie dlatego, nieco przekornie, pozwól, że zaproszę Cię dzisiaj na lekturę tekstu dotyczącego wędzidełka… wargi górnej, czyli frenulum labii superioris.
Wędzidełko wargi górnej jest trójkątnym, biegnącym w linii pionowej fałdem błony śluzowej, łączącym wewnętrzną powierzchnię wargi z zewnętrzną powierzchnią wyrostka zębodołowego szczęki. Wędzidełko wargi górnej, podobnie jak wędzidełko języka, może mieć różne miejsca przyczepów. Za normatywny uznawany jest przyczep śluzówkowy (pomiędzy sklepieniem przedsionka jamy ustnej a błoną śluzową ruchomą) oraz dziąsłowy (pomiędzy sklepieniem przedsionka jamy ustnej a błoną śluzową wyrostka zębodołowego). Przyczepy: brodawkowy oraz penetrujący uważa się za nieprawidłowe.
Badanie przedsionka jamy ustnej oraz wędzidełka wargi górnej jest jednym z elementów diagnozy logopedycznej. I chociaż w przypadku skrócenia decyzję o zabiegu podejmuje lekarz (nie logopeda!), to naszym zadaniem jest ocena wpływu skrócenia na funkcje prymarne, jedzenie, artykulację. Każdą wątpliwość najlepiej konsultować z chirurgiem, ortodontą czy laryngologiem.
W jaki sposób skrócone wędzidełko (czyli takie, którego przyczep dolny sięga brodawki międzyzębowej lub brodawki przysiecznej) może zaniepokoić logopedę? Jakie trudności może powodować?
- Brak/ utrudniona możliwość zachowania prawidłowej pozycji spoczynkowej warg – usta są niedomknięte, rozszczelnione;
- Dziecko oddycha torem ustnym (a tym samym utrzymuje niską – nieprawidłową pozycję języka);
- Trudności w pobieraniu pokarmu z łyżeczki – brak/ utrudniona aktywność wargi górnej, która normatywnie powinna „zbierać” pokarm;
- Trudność w piciu z kubka otwartego – wargi nie uszczelniają, napój wylewa się z ust;
- Trudności w ssaniu piersi – brak uszczelniania;
- Problemy w artykulacji głosek wargowych;
- Kompensacje na mięśniach mimicznych – wzmożone napięcie wybranych.
Jak widzisz, wędzidełko to mały twór, który sporo może namieszać. Według literatury, wędzidełka wargi górnej poddawane są zabiegom chirurgicznym dopiero na etapie posiadania uzębienia stałego. W rzadkich, wyjątkowych sytuacjach (przewlekłe stany zapalne, przerosty brodawek) dzieje się to jeszcze na etapie uzębienia mlecznego.
O wypowiedź w tym temacie poprosiłam ortodontkę Kamilę Wasiluk, znaną w sieci jako @mamaortodonta :
Z punktu widzenia ortodontycznego wędzidełko wargi górnej może znacząco wpłynąć na wygląd uzębienia powodując diastemę czyli przerwę między zębami. Pytanie nasuwa się więc samo – czy przerośnięte wędzidełko trzeba leczyć, a jeśli tak to kiedy?
Wędzidełko wargi górnej to trójkątny fałd błony śluzowej rozciągający się od błony śluzowej wargi górnej do przedsionkowej powierzchni szczęki – czyli prawidłowo wędzidełko przyczepia się ok 4-6 mm nad brodawką pomiędzy górnymi siekaczami. Nieprawidłowa jego budowa to taka, kiedy sięga brodawki przysiecznej lub nawet przez nią przenika. Czy to oznacza że jeśli rozpoznamy u malutkiego dziecka takie wędzidełko musimy natychmiast kierować je na zabieg chirurgiczny? Absolutnie nie. Z wiekiem i wzrostem dziecka wędzidełko ma tendencje do zmiany przyczepu na wyższy, dlatego tez pozostawiamy je do obserwacji. Są jednak sytuacje, kiedy frenotomię trzeba rozważyć – dzieje się tak wtedy, kiedy nieprawidłowe wędzidełko zaburza funkcje – dziecko ma trudności z karmieniem piersią, butelką czy łyżeczką, z domykaniem warg czy też wędzidełko znacznie utrudnia higienę górnych zębów.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że przerośnięte wędzidełko wargi górnej często jest kojarzone z występowaniem diastemy, musimy jednak wiedzieć, że przerwy między zębami mlecznymi są fizjologiczne i pożądane, także przerwa do około 2 mm (diastema) występująca między siekaczami górnymi stałymi jest normą w okresie tzw. uzębienia mieszanego. W momencie, kiedy zaczynają wyrzynać się stałe kły w większości przypadków występująca przerwa samoistnie się zamyka.
Jeśli diastema jest większa niż 2,7 mm w okresie wyrżniecia stałych górnych siekaczy i wędzidełko dochodzi lub wręcz penetruje brodawkę przysieczną zaleca się zabieg wycięcia wędzidełka i obserwację czy diastema zacznie się zamykać. Najlepsze efekty jednak osiąga się, gdy zabieg jest połączony z leczeniem ortodontycznym szczególnie, gdy diastema jest większa niż 2,7 mm. Zabieg jest wówczas wykonywany w okresie, gdy jest noszony aparat ortodontyczny co zwiększa stabilność leczenia. Należy pamiętać, że są to ogólnie podawane zalecenia i w przypadku każdego pacjenta należy podejść indywidualnie i po szczegółowym wywiadzie i badaniu określić najlepszy plan działania.
Dziękuję za przeczytanie dzisiejszego tekstu!
Do zobaczenia na moim Instagramie oraz Facebooku 🙂
Bibliografia:
*M. Wacińska – Drabińska, M. Zadurska, H. Zwierzchowska, Wędzidełka wargi górnej – w aspekcie ortodoncji, periodontologii i estetyki, „Nowa stomatologia” 4/2007, s. 134-138.
** L. A Kotlow, Diagnosing and Understanding the Maxillary Lip-tie (Superior Labial, the Maxillary Labial Frenum) as it Relates to Breastfeeding, „Journal of human lactation”, XX(X), 1-7.
