Szybki przewodnik po gryzakach logopedycznych

Gryzaki logopedyczne to specjalistyczny sprzęt terapeutyczny, który ma za cel wspomóc działania terapeutyczne. Aby spełniały swoje zadanie, powinny być w prawidłowy sposób dobrane i użytkowane. Aby mieć pewność, że gryzak został dopasowany do potrzeb dziecka, najlepiej skonsultować się z logopedą/ neurologopedą. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, kupując, warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych oraz kluczowych kwestii, omówionych poniżej. 

*wymienione w tekście gryzaki znajdziesz na przykład w sklepie arante.pl

1. Kiedy warto sięgnąć po gryzak terapeutyczny? 

Każda decyzja o zakupie gryzaka musi wiązać się z umiejętnością odpowiedzi na pytanie – w jakim celu chcę to zrobić? Gryzaki terapeutyczne mogą być przydatne na przykład w:

• Ćwiczeniach mobilności ruchów języka (np.: Garbber P Tube );
• Ćwiczeniach lateralizacji języka (ruchów bocznych – np.: Gryzak Różdżka);
• Ćwiczeniach unoszenia brzegów języka w formę miseczki (np.: Ark Bite Saber – naszyjnik twardy);
• Ćwiczeniach warg (każdy gryzak, który można objąć wargami, np.: Grabber P Tube z wypustkami, które dodatkowo będą bodźcować sensorycznie);
• Ćwiczeniach policzków (np.: oporowanie z gryzakiem Mega BrickStick XT);
• Ćwiczeniach mięśni żuchwy (np.: Chewy TalkTools );
• Nauce żucia i gryzienia (na początek Baby Grabber);
• Jako etap przygotowawczy przed rozpoczęciem rozszerzania diety dziecka (np.: gryzaki P&Q z wypustkami );
• Zdiagnozowanym obniżonym napięciu mięśniowym w obszarze twarzoczaszki (np.: Gryzak Kwiatek);
• Bodźcowaniu sensorycznym jamy ustnej w przypadkach zwiększonej/ zmniejszonej wrażliwości sensorycznej (np.: Gryzak Y-Chew XT lub Gryzak Tetra Bite Chewy Fidget);
• Samoregulacji niemowląt;
• Jako alternatywa gryzienia/ ssania palców czy przedmiotów (np.: naszyjniki Brick Stick lub Gryzak Krypto Bite);
• Przy zgrzytaniu zębami (np.: Gryzak Serce). 

2. Wielkość gryzaka

Gryzak terapeutyczny pozostanie zawsze ciałem obcym, które ma kontakt z jamą ustną dziecka. Jego wielkość powinna być więc dopasowana indywidualnie. Zbyt mały gryzak może okazać się niebezpieczny dla małego dziecka. Jeśli gryzak będzie zbyt duży i zbyt gruby, może powodować, że dziecko gryząc go, będzie zbyt mocno otwierało jamę ustną, a przez to mocno obciążało stawy skroniowo – żuchwowe lub wypychało go. Na początek warto korzystać z gryzaków oznaczonych słowem „Baby” i przeznaczonych „na start”.

3. Kształt gryzaka 

Wybór kształtu gryzaka powinien być skorelowany z celem jego stosowania. Jeśli skupiamy się na ćwiczeniach żucia i gryzienia, wzmagania napięcia mięśniowego, lateralizacji języka, najlepsze będą gryzaki o długim i wąskim kształcie (np.: Grabber P Tube, gryzaki Chewy Tube) . Pozwoli on na wsunięcie gryzaka na zęby trzonowe oraz na precyzyjne ułożenie w konkretne miejsca jamy ustnej. Jeśli gryzak ma być stosowany w przypadku zaburzeń czucia głębokiego, jako alternatywa dla gryzienia przedmiotów czy samoregulacja dziecka, kształt może być już w większym stopniu dowolny. 

4. Faktura

Gryzaki fakturowane ( z wypustkami, kolcami, paskami) przeznaczone są przede wszystkim dla pacjentów z zaburzeniami sensorycznymi w obrębie jamy ustnej, oraz jako przygotowanie do rozszerzania diety. Ich struktura pozwala na intensywniejszą stymulację sensoryczną w porównaniu z gryzakami gładkimi. Przykłady takich gryzaków to: Chewy Talk Tools z wypustkami czy gryzak Grabber XT z wypustkami. 

5. Jak stosować?

To pytanie, na które indywidualnie odpowiedzieć powinien terapeuta każdego pacjenta. Najlepiej, aby ćwiczenia z wykorzystaniem gryzaka wykonywać o określonych porach dnia (zwyczajowo 2-3 razy dziennie) przez kilka minut. Pamiętaj, że w przypadku zaburzeń czucia głębokiego, zbyt długa stymulacja za pomocą gryzaka, wywoła szybką habituację bodźca i zamiast zmniejszyć potrzebę stymulacji, jeszcze bardziej ją utrwali (opowiada o tym np. Małgorzata Gawryl na szkoleniu “Stymulacja traktu ustno – twarzowego”). Stosuj gryzak w sposób świadomy i kontrolowany. 

6. Od czego zacząć?

Jeśli terapeuta nie zalecił inaczej, zacznij od gryzaka miękkiego, stopniowo zmieniając na coraz twardszy materiał. Jeśli gryzienie miękkiego gryzaka staje się już łatwe dla dziecka, wybierz twardszy. Jeśli Twoje dziecko nie skończyło 3 lat, wybierz gryzak z linii „Baby”. 

Pamiętaj, aby utrzymywać gryzak w czystości i nie traktować go jak zabawki – to sprzęt terapeutyczny. Będzie spełniał swoje zadanie i pomagał dziecku tylko wówczas, kiedy zostanie odpowiednio dobrany i właściwie użytkowany. 

 

Pora na garść praktycznych pomysłów i inspiracji – dla przykładu wybrałam gryzak “Kwiatek” z firmy ARK. 

Ćwiczenia żucia – umieść dłuższą końcówkę między zęby trzonowe i zagryzaj. Wykonaj kilka powtórzeń z jednej oraz z drugiej strony. 

Ćwiczenia mięśnia okrężnego warg – ułóż wargi na gryzaku i postaraj się utrzymać go w ten sposób samymi wargami (bez udziału zębów!). 

 

Ćwiczenia policzków – wsuń trzonek gryzaka w kieszonkę policzka i delikatnie odciągnij do zewnątrz. Teraz siłą mięśnia postaraj się przyciągnąć go z powrotem do zewnętrznej ściany zębów. 

1. Ćwiczenia lateralizacji ruchów języka – przesuwaj trzonek gryzaka po linii dolnych zębów i staraj się podążać językiem za ruchem gryzaka w lewą oraz prawą stronę. 
2. Ćwiczenia pionizacji szerokiego języka u starszych dzieci – umieść język na części kwiatka i unieś go do podniebienia tak, aby jego przednia część i boki przylegały do podniebienia, tuż za górnymi zębami. Utrzymaj go w tej pozycji przez 3 sekundy. Pamiętaj, aby jama ustna była otwarta w niewielkim stopniu (nie maksymalnie!). 

1. Ćwiczenia oddychania – nabierz powietrze nosem i wypuść je długo i spokojnie wprost do otworu umieszczonego w gryzaku. 

 

 

Czy stosujesz gryzaki terapeutyczne? Jakie posiadasz w swojej pracy? Koniecznie daj znać w komentarzu 🙂